Monitorowanie współczesnych przemian środowiska przyrodniczego, w tym systematyczne pomiary elementów klimatycznych i hydrologicznych, są jednym z kluczowych nurtów badawczych z zakresu nauk o Ziemi. Badania podstawowe, bazujące na monitoringu klimatu i środowiska, wnioskowaniu i predykcji zmian, stanowią istotny element rozwoju współczesnych społeczeństw i gospodarek. Czy można je prowadzić lepiej, sprawniej i szybciej? Czy można je bardziej integrować z innymi dyscyplinami nauki? Jakie rozwiązania i narzędzia stosować i jak gospodarować danymi?

Polityka klimatyczna oraz strategie przeciwdziałania zmianom klimatu wywołują liczne dyskusje. W świetle dostępnej wiedzy o zmianach klimatu, priorytetem jest jego ochrona w trosce o warunki życia przyszłych pokoleń. Jednak pewne kontrowersje budzą koszty ekonomiczne i gospodarcze ochrony klimatu, wywierające wpływ na tworzenie dobrobytu państw i gospodarstw domowych. Jakie strategie obserwujemy w praktyce gospodarczej i jakie mogą być ich skutki? W jaki sposób przedsiębiorstwa, politycy i naukowcy kształtują nasze postawy i działania? Jakie są strategie optymalizacji kosztów i zysków ekologicznych? Czy istnieje jedna polityka klimatyczna, czy też jej różne odmiany?

Badania ewolucji klimatu w przeszłości geologicznej stanowią istotne źródło informacji o środowisku przyrodniczym w różnym wymiarze przestrzennym i w różnych skalach czasowych. Wiedza na temat przyczyn oraz kierunków transformacji paleoklimatu i paleośrodowiska stanowią kluczowy element badań nad współczesnym klimatem, a także punkt wyjścia do predykcji jego przyszłych zmian. Czy wiedza na temat transformacji klimatu w przeszłości pozwala na właściwą ocenę współczesnych kierunków jego przemian? Czy wnioski z badań ewolucji klimatu mogą stanowić bazę do tworzenia i doskonalenia strategii klimatycznych? Czy rekonstrukcje klimatu mogą wspierać politykę klimatyczną i wpływać na jej zmiany?

Przedsiębiorstwa i gospodarki mają zróżnicowany wpływ na środowisko naturalne i zmiany klimatu. Zależy to w dużej mierze od ich branży działalności i lokalizacji geograficznej. Czynnik ekologiczny wywiera coraz większy wpływ na konkurencyjność przedsiębiorstw oraz zapotrzebowanie rynkowe na wytwarzane przez nie produkty. Wynika to z jednej strony z konieczności spełnienia określonych norm ekologicznych, z drugiej zaś – z rosnącej świadomości ekologicznej społeczeństw. Pojęcie trwałego i zrównoważonego rozwoju firmy staje się jednym z głównych wyzwań konkurencyjnych w globalnej gospodarce. Jakie strategie konkurowania oparte na czynnikach ekologicznych są obecnie stosowane przez przedsiębiorców w Polsce i za granicą? Jak zapobiegać degradacji środowiska bez ograniczania tempa rozwoju gospodarczego? Czy istnieją strategie optymalizacji ryzyka ekologicznego w procesie wzrostu gospodarczego?

Zdecydowana większość społeczeństw w krajach rozwiniętych mieszka w miastach; w Europie – ponad dwie trzecie ludności. Rozwój miast stanowi podstawę rozwoju społeczno-gospodarczego. Ale miasta generują także liczne problemy społeczne oraz ekologiczne, związane z zanieczyszczeniem powietrza, transportem, produkcją odpadów i ścieków, itd. Niekontrolowany rozwój miast, w tym ich infrastruktury; betonowanie i asfaltowanie powierzchni ziemi, ograniczanie i zagospodarowywanie terenów zielonych, i inne ingerencje człowieka w środowisko naturalne, zagrażają różnorodności biologicznej, tworzą ryzyko okresowego występowania powodzi, jak i ciągłych niedoborów czystej wody. W jaki sposób i w jakim kierunku będą się rozwijały miasta? Jak będzie organizowany transport zbiorowy oraz ruch indywidualny mieszkańców? W jaki sposób przyjmowane strategie rozwoju miast wpływają na kondycję klimatu i środowiska? Czy strategie zrównoważonego rozwoju miast i smart cities, są praktyką, czy tylko teorią?

Badania naukowe dotyczące zmian klimatu i ich konsekwencji środowiskowych oraz społeczno-gospodarczych, nie pozostawiają wątpliwości co do konieczności pilnej i konsekwentnej transformacji energetycznej. Wojna w Ukrainie i obecna sytuacja energetyczna, szczególnie krajów europejskich spowodowały konieczność pilnego poszukiwania alternatywnych źródeł energii i rozwoju metod ich przemysłowego wykorzystania. Priorytetem decyzji polityczno-ekonomicznych rządów stało się bezpieczeństwo energetyczne. Zielona transformacja energetyczna, w tym założenie osiągnięcia neutralności klimatycznej do roku 2050 nabierają priorytetowego znaczenia. Bardzo ważną rolę odgrywa systematyczny wzrost roli paliw alternatywnych wykorzystywanych w transporcie. Inwestycje w nowoczesne technologie zeroemisyjne, optymalizacja zużycia energii i ochrona klimatu tworzą najważniejsze wyzwania dla naszego pokolenia i przyszłości świata. Jakie rozwiązania technologiczne są dostępne? Jakie są kierunki transformacji energetycznej? Czy wykorzystanie paliw alternatywnych pozwoli na uzyskanie oczekiwanego tempa wzrostu gospodarczego i zapewnienie konkurencyjności przedsiębiorstw i gospodarki?

Wiedza naukowa i ekspercka jest instrumentem i zasobem polityki międzynarodowej. Dyplomacja naukowa dotyczy działań realizowanych na styku polityki zagranicznej oraz polityki naukowej i innowacyjnej państwa, i często musi pogodzić sprzeczne ze sobą strategie rywalizacji i współpracy. Kontekst zmian klimatycznych i rosnące znaczenie ochrony klimatu i środowiska nadają tej współpracy szczególną rolę. W jakim zakresie dyplomacja naukowa może wspierać zrównoważony rozwój gospodarczy kraju? Czy narzędzia dyplomacji naukowej mogą kształtować politykę klimatyczną oraz współtworzyć strategie ekologiczne państw i ich gospodarek? W jakim stopniu dyplomacja naukowa może zapobiegać procesom kradzieży dóbr intelektualnych i sprzyjać bezpiecznemu transferowi wiedzy?

Zmiany klimatu stanowią poważne wyzwanie dla globalnego bezpieczeństwa żywnościowego. Ocieplenie klimatu, wahania ilości opadów i wysoka częstotliwość występowania ekstremalnych zjawisk pogodowych – wywierają drastyczny wpływ na warunki prowadzenia produkcji roślinnej i realizacji procesów gospodarki żywnościowej. Pojawiają się problemy braku odporności roślin i zwierząt na oddziaływanie czynników klimatycznych i mikrobiologicznych. Rozwijają się inwazyjne gatunki roślin i zwierząt, zmianom podlegają całe ekosystemy i środowiska produkcji żywności. Powierzchniowe ocieplenie wody morskiej i zwiększony dopływ składników odżywczych z powodu nadmiernego użycia nawozów sztucznych – prowadzą do gromadzenia się glonów, toksyn, i powstawania ognisk skażenia wód, a także zakłócenia naturalnego obiegu wody w środowisku. Na ile zwiększona emisyjność współczesnej gospodarki i niekorzystne zmiany klimatyczne wpływają na bezpieczeństwo żywnościowe kraju? Jak muszą się zmienić technologie hodowli zwierząt i produkcji rolnej, aby ograniczyć ich niekorzystny wpływ na środowisko i zmniejszyć jego dewastację? Jakie zmiany technologiczne lub organizacyjne należałoby wdrożyć, aby zminimalizować wpływ rolnictwa na środowisko naturalne?

Zmiany klimatu mają charakter dualny. Z jednej strony są konsekwencją procesów społeczno-gospodarczych, z drugiej zaś –zmieniają zasady funkcjonowania społeczeństw i gospodarek. Wywierają wpływ na zdrowie ludzi i zwierząt, warunki i jakość życia, tworzą warunki aktualnego działania i perspektywy rozwoju w przyszłości. Prowadzą do wykluczenia społecznego oraz żywnościowego całych społeczeństw, choć procesom tym sprzyja także nadprodukcja żywności i jej marnotrawstwo. Zmieniły się całe ekosystemy, sektory produkcji rolnej, zagrożone jest istnienie niektórych gatunków roślin i zwierząt. Obserwujemy początek procesu migracji żywnościowej i klimatycznej, stymulowany niestabilnością polityczną. W jaki sposób procesy zmian klimatu i środowiska oddziałują na nauki społeczne? Czy nauki społeczne, ze swoim aparatem poznawczym są w stanie spowolnić lub zatrzymać zmiany klimatu? Czy możliwe jest lepsze gospodarowanie zasobami naturalnymi z wykorzystaniem metod i narzędzi nauk społecznych? Czy nauki społeczne, analizujące m.in. zachowania popytowe konsumentów, mogą przyczynić się odwrócenia niekorzystnych zmian w środowisku naturalnym i klimacie świata?